Interview: Welke koers moet Waterschap Limburg varen om de uitdagingen van de komende tijd het hoofd te bieden?

19 mei 2022

Interview met Arnold Jansen en Peter Frey door Sandra Holleman (NMF Limburg).

Wat is jullie rol binnen Waterschap Limburg?

Arnold Jansen: Ik zit vanuit een geborgde zetel namens de terreinbeherende organisaties in het dagelijks bestuur van Waterschap Limburg. Ik ben dus medeverantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken bij het waterschap. Momenteel zit ik in mijn tweede termijn. Ik zet me dagelijks in voor de natuur, biodiversiteit, ecologie en duurzaamheid. Waterkwaliteit heeft prioriteit nummer één, want deze heeft effect op alles eromheen. Momenteel ben ik ook het duurzaamheidsbeleid voor Waterschap Limburg aan het uitwerken om van binnenuit verandering te realiseren. Hiervoor is een transitie in denken en doen nodig binnen de werkorganisatie en het bestuur. Onze plannen worden sinds kort getoetst aan de 17 SDG’s. (Noot van redactie: SDG’s zijn de Sustainable Devolopment Goals die geformuleerd zijn om de wereld een betere plek te maken in 2030.)

Peter Frey: Samen met vier collega’s zit ik voor Water Natuurlijk in het algemeen bestuur (AB) van het waterschap. Van 2014 tot 2017 was ik ook al lid van het AB en ik constateer dat er inmiddels veel is veranderd. Het AB werkt kaderstellend, bepaalt de richting van het waterschap en neemt strategische en financiële besluiten. Ook controleren we de uitvoering, zowel inhoudelijk als financieel. Arnold heeft meer de taak om ook zijn voelsprieten uit te zetten in de samenleving om te kijken, horen en weten of ervaringen representatief zijn voor wat er in de samenleving speelt. We werken veel samen en spiegelen elkaar veel.

Wat hebben jullie de afgelopen jaren bereikt binnen het waterschap?

Arnold Jansen: Als organisatie zijn we van een uitvoerende organisatie steeds meer richting een breder perspectief aan het transformeren. De thema’s waarover we ons buigen zijn niet alleen actueel, maar ook heel complex en dit vraagt om intensieve samenwerking met andere partners rondom natuur en milieu zoals Staatsbosbeheer, Limburgs Landschap en LLTB. Als we bijvoorbeeld werken aan het herstellen van een beek kunnen we door samen te werken met andere partijen tegelijkertijd ook werken aan soortenherstel. Ook zijn er volop gebieden waar landbouw en natuur samenkomen zoals bijvoorbeeld het Flinke Ven.

Een aantal jaren geleden stonden biodiversiteit en ecologie onvoldoende op de agenda van het waterschap. Denk aan berm waarin het bedreigde donkere pimpernelblauwtje leefde die per ongeluk gemaaid is of de dassenburcht die verwijderd is. Aan het duurzaamheidsbeleid werd destijds nog geen aandacht geschonken. Ook was er nog weinig aandacht voor microplastics en medicijnresten in het water. Mede dankzij mijn werkzaamheden staat waterkwaliteit in relatie tot duurzaamheid nu hoger op de agenda.

Peter Frey: Het waterschap kent nu een bredere integrale aanpak en kent nu een systeembenadering. Zo worden er vaker audits gehouden en spiegelen het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur elkaar regelmatig. Dit was voorheen anders. Het waterschap krijgt binnenkort ook een eigen zelfstandige Rekenkamer. Dit is een belangrijk instrument om onafhankelijk onderzoek uit te voeren. Water Natuurlijk was initiatiefnemer voor het instellen van de Rekenkamer. Ons voorstel is uiteindelijk door alle partijen in het algemeen bestuur gesteund.

Wat voor waterschap hebben jullie voor ogen in de toekomst?

Peter Frey: We gaan voor een bredere aanpak en willen nog vaker samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties de problemen aanpakken. Onze doelen zijn verbreed. Eerst waren deze met name gericht op de optimalisatie van het watersysteem voor de landbouw. Nu gaan we naar een watersysteem dat meerdere publieke waarden dient. Momenteel werken we dan ook aan een statement voor de nieuwe beleidsperiode. Onze nalatenschap is een koers voor de toekomst.

Arnold Jansen: Een voorbeeld, bij beekherstel kijken we nu vaak breder samen met de provincie en de terreinbeherende organisaties om niet alleen de wateropgave op te lossen, maar ook de stikstofproblematiek aan te pakken. Zo werken we steeds meer samen in het belang van iedereen. Deze lijn willen we in de toekomst graag voortzetten en opnemen in ons beleid.

Wat is de grootste uitdaging voor de komende tijd?

Peter Frey: Waterkwaliteit staat met een goede reden op nummer een. We kunnen de opgaven rond wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit ook niet los van elkaar zien. Maatregelen voor het ene, hebben gevolgen voor het andere. Zonder gezond water is er geen natuur, zonder water geen leven. Het is het meest verfijnde natuurmeetinstrument in de regio.

Arnold Jansen: Wateroverlast is op het moment een actueel thema. Daarom zitten we bijvoorbeeld met de Walen om tafel. Wateroverlast is vaak een gebiedsoverstijgend probleem dat een systeembenadering vereist. In Wallonië worden op het moment veel maatregelen genomen rondom wateroverlast waar wij als waterschap ook voordeel bij hebben.

Voor overstromingen zijn er overigens allerlei modellen. Sommige gebieden overstromen één keer in de 300 jaar, een zware regenbui kan soms zelf één keer in de 1000 jaar voorkomen. Waterkwaliteit is echter een thema dat elke dag speelt en ook zeer van belang is voor natuurherstel. Er zijn nu vissoorten die zich niet meer kunnen voortplanten als gevolg van te hoge concentratie schadelijke stoffen in ons water. Het verbeteren van de waterkwaliteit is van belang voor onze gezondheid, maar ook voor de natuur in en om het water.

Daarnaast moet Nederland in 2027 voldoen aan de Kaderrichtlijn Water die voorschrijft dat al het water in Europa tegen die tijd schoon en gezond is. Samen met het stikstofoverschot, de periodes van droogte en zware regenval en de teruggang van de biodiversiteit zijn dit allemaal omvangrijke thema’s die absoluut opgepakt moeten worden. Het waterschap heeft tegenwoordig meer taken, maar geen onbeperkt budget. De opgave om de doelstellingen rondom waterkwaliteit in 2027 te behalen zijn overigens al wel vertaald in de begroting.

Hoe kunnen natuurliefhebbers zich voorbereiden op de komende waterschapsverkiezingen van maart 2023?

Peter Frey: Water Natuurlijk is de grootste en groenste waterschapspartij. We hebben een brede achterban van politiek, natuur en milieuclubs en visserij. Ik durf te zegen dat wij het meest ambitieus zijn rondom doelstellingen van natuur en milieu en dat we breder kijken rondom thema’s als gezondheid en levenskwaliteit. Het beleid dat nu wordt vormgegeven, maken we niet alleen voor onszelf maar met name voor onze kinderen.  We kunnen alle hulp en steun gebruiken om binnen en buiten het waterschap het groene geluid te laten horen.

Volgend jaar maart zijn er weer waterschapsverkiezingen. We zijn op zoek naar mensen (met name jongeren) uit alle regio’s binnen Limburg die ons komen versterken en zich verkiesbaar willen stellen. Als mensen echt iets willen betekenen voor water en natuur in hun regio kunnen ze zich tot 1 juli aanmelden via onze website. Daarnaast biedt het waterschap in mei en juni ook een gratis cursus ‘Politiek actief voor het waterschap’ aan voor iedereen die interesse heeft om betrokken te zijn bij het waterschap.

Foto: Grenspark Kempen-Broek – Bob Luiks