Is het feest in Europa? De Europese Natuurherstelwet is aangenomen door het Europees Parlement

Op 12 juli 2023 heeft het Europees Parlement met een verschil van 12 stemmen vóór de Wet Natuurherstel en de Europese Green Deal gestemd, ondanks een ongekende desinformatiecampagne geleid door conservatieve en rechtse politici en landbouw- en visserijlobby’s om de wet van tafel te krijgen. Deze overwinning kwam echter tegen een hoge prijs – om tot een compromis te komen, hebben Europarlementariërs veel belangrijke doelstellingen opgeofferd, waardoor het Europees Parlement uiteindelijk een standpunt heeft ingenomen dat aanzienlijk zwakker is dan het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie, of dat van de Raad.

In het bijzonder wordt het voorgestelde artikel over het herstel van landbouwgronden, inclusief veenherstel, geschrapt. Dit was een essentiële hefboom voor het vergroten van het vermogen van Europa om koolstof vast te leggen en intensieve landbouw als de belangrijkste oorzaak van biodiversiteitsverlies aan te pakken. Bovendien heeft het Parlement een amendement aangenomen waarin de uitvoering van de wet wordt uitgesteld totdat een beoordeling van de wet over de voedselzekerheid van Europa is uitgevoerd. De tekst bevat ook meerdere andere verzwakkende afwijkingen waar we hieronder nader op in gaan. Een uitgebreide analyse, en wat dit betekent voor Nederland, en de provincie Limburg volgt nog.

Verzwakte punten in de Wet Natuurherstel:

• AM 135 en 136: Uitstel van de uitvoering van de Wet Natuurherstel totdat de Commissie robuuste en wetenschappelijke gegevens heeft verstrekt aan het Europees Parlement en de Raad over de noodzakelijke voorwaarden om de voedselzekerheid op lange termijn te waarborgen.
• AM 34/47: Schrappen van Artikel 9 over het herstel van landbouwecosystemen, inclusief de hersteldoelstellingen voor ontwaterde veengebieden.
• AM 44: Schrappen van Artikel 16 over toegang tot justitie.
• AM 21: Verzwakking van Artikel 4(1), door natuurherstel van terrestrische habitats alleen binnen N2000-gebieden toe te staan en de tijdgebonden doelstellingen te schrappen.
• AM 29: Schrappen van Artikel 5(2), met daarin de doelstellingen voor het herstel van mariene habitats.
• AM 99: Aanzienlijke verzwakking van Artikel 4(2), door de tijdgebonden doelstellingen voor het herstel van terrestrische habitats te schrappen.
• AM 25/101/121 & 32/104/126: Schrappen van Artikel 4(7) en 5(7), met daarin de verplichting om verdere degradatie van habitats te voorkomen.
• AM 131: Uitstel van het behalen van doelstellingen om “socio-economische redenen”.

Het Europees Parlement heeft ook voor enkele individuele amendementen gestemd die het ambitieniveau verhogen, zoals:

• AM 15: Zorg ervoor dat de uitvoering van maatregelen ter herstel van mariene ecosystemen wordt gecoördineerd tussen lidstaten.
• AM 11: Binnen 12 maanden na inwerkingtreding van de Verordening moet de Europese Commissie in een rapport de beschikbaarheid van financiering, financieringsbehoeften en lacunes voor de uitvoering, inclusief compensatiemaatregelen voor grondeigenaren en extra maatregelen, uiteenzetten.

Dus zelfs met een aanzienlijke verzwakking van de Wet Natuurherstel, zoals blijkt uit veel van de bovenstaande amendementen, zullen dit gelukkig niet de definitieve standpunten zijn die in wetgeving worden omgezet. Dit komt doordat een compromis tussen de huidige versie van de wet zoals gewijzigd door het Parlement en de algemene positie van de Raad uiteindelijk zal moeten worden bereikt. De positie van de Raad is ambitieuzer, dus er zal een compromis gevonden moeten worden over bijvoorbeeld het volledig schrappen van artikel 9 en het standpunt van de Raad. Het is onwaarschijnlijk dat het volledig schrappen zal plaatsvinden, vooral omdat het zwakkere orgaan binnen de Europese wetgeving (het Parlement) het standpunt van schrappen inneemt. Dus over het geheel genomen, ook al lijkt vandaag een dag van gemengde boodschappen, zijn we een stap in de goede richting en zal de wet uiteindelijk ambitieuzer zijn dan het zwakke standpunt van het Parlement.