Korenwolf
De Korenwolf
Vandaag, op 1 augustus vieren we vanuit pre-christelijke keltische kalender het oogstdankfeest voor het graan (Lughnasadh). Een mooi moment om stil te staan bij een iconisch dier van het Limburgse landschap dat graag een graantje meepikt, de korenwolf.
1 augustus 2024
⭐️ Een iconische bewoner van Limburg
De korenwolf, of Europese hamster (Cricetus cricetus) met zijn opvallende vacht en bolle wangen, is hij een herkenbare verschijning in het agrarische landschap. Helaas staat deze bijzondere bewoner van Limburgs akkers zwaar onder druk en is hij als ‘ernstig bedreigd’ aangemerkt op de Rode Lijst van bedreigde zoogdieren in Europa. Langzaam maar zeker krabbelt de korenwolf weer op na het rampjaar 2016. In 2022 bleef de hamsterpopulatie op vrijwel een gelijk niveau als het jaar ervoor, met grote verschillen per deelgebied. Vooral in Koningsbosch was er een toename van het aantal burchten, dankzij geschikte percelen en succesvolle uitzettingen in 2021 en 2022.
👨🌾 Leefomgeving
De korenwolf is afhankelijk van open landbouwgebieden met een diversiteit aan gewassen en voldoende dekking. Ze graven uitgebreide ondergrondse holen waarin ze voedsel opslaan en de winter doorbrengen. De aanwezigheid van geschikte landbouwgrond en het voorkomen van monoculturen zijn cruciaal voor hun overleving. Akkerbouw met een afwisseling van granen, peulvruchten en grasland biedt de ideale leefomgeving.
💞 Voortplanting
Vanaf een leeftijd van ongeveer 1 jaar kan een vrouwtje tot wel drie keer per jaar jongen krijgen, met een worp van gemiddeld 6 tot 8 jongen. De jongen blijven ongeveer drie weken in het nest voordat ze zelfstandig worden. Intensieve landbouwpraktijken en verlies van leefgebied maken het moeilijker voor de populatie om te groeien.
🌾 Voedselvoorziening
Korenwolven zijn echte omnivoren. Ze eten een breed scala aan plantaardig materiaal, zoals granen, zaden en kruiden, maar ook dierlijk voedsel zoals kevers, slakken, larven, wormen en andere kleine kruipers. De beschikbaarheid van voedsel is seizoensgebonden en speelt een cruciale rol in hun overleving, vooral tijdens de winterperiode wanneer ze afhankelijk zijn van hun aangelegde voedselvoorraden.
🌍 Rol in het ecosysteem
De korenwolf speelt een belangrijke rol in het ecosysteem als prooi voor roofdieren zoals vossen, roofvogels en marters. Daarnaast helpt hij bij de verspreiding van zaden, wat bijdraagt aan de biodiversiteit van de agrarische natuur. Door hun graafactiviteiten verbeteren ze ook de bodemstructuur.
❤️🩹 Op naar herstel
In Limburg worden verschillende inspanningen geleverd om de korenwolf te beschermen en zijn leefgebied te verbeteren. Een uitstekend voorbeeld hiervan is het gemengde agrarische bedrijf van Tim Hupperetz in Schinveld. Hier past men kringlooplandbouw toe, waarbij akkerbouw, agrarisch natuurbeheer en het houden van vleesstieren van het ras Blonde d’Aquitaine worden gecombineerd.
♻️ Kringlooplandbouw als sleutel tot bescherming
Luzerne speelt een sleutelrol in de bedrijfsvoering van Tim Hupperetz. Het gewas dient niet alleen als voeding voor het vee, maar draagt ook bij aan een beter leefgebied voor de korenwolf. Door luzerne te verbouwen, zorgen ze voor voldoende voedsel en dekking voor de korenwolf, wat essentieel is voor hun overleving.
☘️ Stimuleren agrarisch natuurbeheer
Organisaties zoals Natuurrijk Limburg stimuleren agrarisch natuurbeheer actief. Ze bieden vergoedingen aan en promoten hamstervriendelijke landbouwpraktijken, zoals het hamstervriendelijk oogsten van graan en het inzaaien van luzerne. Dit maakt het aantrekkelijker voor boeren om deel te nemen aan hamsterbeheer.
🧬 Genetische monitoring in Koningsbosch
Wageningen Environmental Research voert genetische monitoring uit van de korenwolfpopulatie in leefgebied Koningsbosch. Deze monitoring biedt inzicht in de genetische variatie en overlevingskansen van de populatie, en ondersteunt het fokprogramma in Gaia Zoo. Dit genetische onderzoek is essentieel om risico’s zoals genetische erosie en inteelt te verminderen.
🍻 Biertje
De Gulpener Bierbrouwerij draagt ook bij aan de bescherming van de korenwolf. Een deel van de omzet van hun Korenwolf witbier gaat naar het Gaia Nature Fund. Met deze inkomsten worden biodiversiteitstroken aangelegd op verschillende akkers om meer voedselaanbod voor de korenwolf te creëren. Het herintroduceren van graanakkers is een andere cruciale maatregel. Historisch gezien was graan een belangrijk gewas in Limburg, maar tegenwoordig beslaat het nog maar 20% van de akkers. Het stimuleren van graanteelt is niet alleen gunstig voor de korenwolf, maar ook voor akkervogels, dagvlinders en zeldzame akkerplanten.
🔋 Blijvende inzet
Blijvende energie en inzet zijn essentieel om het succes van deze maatregelen te waarborgen. Ondanks de positieve resultaten blijft het belangrijk om te blijven innoveren en samenwerken. Door boeren actief te ondersteunen en door de regelgeving flexibel en effectief te maken, kunnen we blijven werken aan een duurzaam leefgebied voor de korenwolf in Limburg. Dit vereist voortdurende aanpassing en een gezamenlijke inzet van landbouwers, natuurorganisaties en de overheid om een balans te vinden tussen landbouw en natuur.
👉 Verder lezen
- Informatie over de korenwolf projecten in Zuid-Limburg van de Fauna beheereenheid (pdf)
- In GaiaZOO is er een fokprogramma voor de korenwolf
- De fok- en uitzetprojecten van het Gaia Nature Fund en het creëren van een geschikt leefgebied voor de korenwolf voorkomt uitsterven
- Bierbrouwerij Gulpener doneert 1% van de verkochte Korenwolf witbiertjes aan Gaia Nature Fund voor het behoud van de korenwolf
- Algemene achtergrondinformatie van de Zoogdiervereniging over de korenwolf
Dit artikel is ook verschenen op LinkedIn
