Advies Van Geel: Groei MAA moet verdiend worden

10 februari 2021

Advies Van Geel: Groei MAA moet verdiend worden

De overlast van Maastricht Aachen Airport (MAA) moet verminderen en groei van de luchthaven moet verdiend worden. Dat is kort gezegd de centrale boodschap van het op 26 januari jl. uitgebrachte advies ‘Op zoek naar verbinding’ van Pieter van Geel over de toekomst van de luchthaven. Wie daarmee verwacht dat de discussie tussen voor- en tegenstanders van groei van MAA zal verstommen, komt bedrogen uit.

UPDATE 22 februari 2021
Inmiddels heeft de Alliantie Tegen Uitbreiding MAA – waar de Natuur en Milieufederatie Limburg deel van uitmaakt – een uitgebreide reactie op het advies van Pieter van Geel gepubliceerd.

Lees de reactie

Verkenner

Begin vorig jaar is oud-staatssecretaris Pieter van Geel door de provincie gevraagd als onafhankelijk ‘verkenner’ advies uit te brengen over hoe de luchthaven MAA duurzaam en toekomstbestendig kan worden met een zo breed mogelijk draagvlak. In de hoop daarmee de polemiek tussen voor- en tegenstanders van de luchthaven te beslechten. Van Geel heeft ruim de tijd genomen om een goed beeld te krijgen van de economische en werkgelegenheidseffecten van de luchthaven en van overlast die daarmee gepaard gaat. Ook heeft hij in samenspraak met de omgeving de mogelijkheden van hinderreductie verkend en is onderzocht welke innovaties doorgevoerd kunnen worden om de ervaren hinder (geluid, fijnstof, stank) te verminderen.

Vrachtluchthaven

Van Geel pleit voor “een relatief kleine, hoogwaardige luchthaven als basisvoorziening met een accent op of uitsluitend vrachtvervoer. Voortdurend op zoek naar vermindering van overlast en hinder”. Verdere ontwikkeling van MAA als tweede nationale vrachtluchthaven (na Schiphol) wordt kansrijker geacht dan ontwikkeling als luchthaven voor personenvervoer. Waarbij wel moet worden aangetekend dat ook de toekomst van de luchtvracht onzeker is doordat de concurrentie groot is. In de omgeving van MAA liggen tal van andere grote luchthavens die vracht afhandelen, waaronder die van Luik-Bierset en Düsseldorf. Het advies van Pieter van Geel maakt een verdubbeling of zelfs verdrievoudiging van het aantal tonnen vracht mogelijk, onder voorwaarde dat de overlast wordt verminderd.

Hinderbeperking

Door het niet meer vliegen tussen 6 en 7 uur ’s-morgens, het weren van oude lawaaiige toestellen, het kiezen van gunstigere vliegroutes en door activiteiten op de grond te elektrificeren moet het aantal ernstig gehinderden in 2030 met 6 procent gereduceerd zijn (van 5.600 naar 5.250). Dat lijkt weinig, maar “in ruil daarvoor haal ik echter een grote groeiruimte weg uit de bestaande milieuvergunning. Ik perk het aantal vluchten dat in die vergunning wordt toegestaan, fors in”. Daarnaast wordt aanbevolen om de luchthaven tussen 23.00 uur en 07.00 uur te sluiten, waardoor het aantal ernstig slaapverstoorden van 1.700 naar nagenoeg 0 zal dalen. Tot slot adviseert van Geel om een omgevingsfonds in het leven te roepen (minimaal gevuld met 10 miljoen euro), waarmee de omgeving van de twee dorpen Geverik en Schietecoven ‘geherstructureerd’ kan worden. Lees: extra isolatie van woningen, compensatie van het waardeverlies en opkoop en sloop van huizen. Daarmee zou ruimte vrijkomen om de hele start- en landingsbaan van 2.750 meter lengte te benutten, wat grotere vrachttoestellen in staat stelt om te landen op de luchthaven. Momenteel kan maar 2.500 meter van de baan worden gebruikt, in verband met de veiligheid.

Compromis

Zijn advies heeft volgens Pieter van Geel het karakter van een samenhangend compromis waarbij “de kool en de geit allebei wat beschadigd zijn”. De wens van de tegenstanders – sluiting van MAA – vindt hij net als de wens van de voorstanders – maximale groei – niet realistisch. Daarom pleit hij in zijn advies voor een gematigde groei van de luchthaven, waarbij minder mensen overlast zullen ondervinden en waarbij er een leefbaarheidsfonds komt om maatregelen voor omwonenden te financieren. Daarmee geeft hij de provincie handvatten voor een nieuwe ontwikkelrichting en hoopt hij dat de luchthaven niet net zo’n politieke speelbal wordt als Lelystad Airport.

Discussie

Toch is het een illusie om te denken dat de discussie nu verstomt. De toeristisch-recreatieve sector heeft al laten weten dat het advies zal leiden tot de teloorgang van het toerisme in het Heuvelland ten gunste van Arabische en Russische luchtvrachtmultinationals. Het luchtruim boven het dichtbevolkte Zuid-Limburg laat geen andere vliegroutes toe dan die over het Heuvelland.

Jos Roeven, de directeur van MAA, denkt dat het nog een enorme uitdaging zal worden om het aantal ernstig gehinderden terug te dringen alvorens te kunnen groeien. En de Limburgse Werkgeversvereniging juicht de verduurzaming van de luchthaven en hinderreductie voor omwonenden toe, maar verduurzaming mag niet ten koste gaan van de economische betekenis en de internationale bereikbaarheid van de provincie en haar ondernemers.

Joost van den Akker, de VVD-Gedeputeerde verantwoordelijk voor de luchthaven, omarmt grote delen van de voorstellen van Pieter van Geel. Wel schuift hij een groot deel van de rekening nu al richting het rijk. De provincie heeft als eigenaar van MAA een grote verantwoordelijkheid richting de burgers. Zolang zij die verantwoordelijkheid onvoldoende neemt, kun je je serieus afvragen of verdere groei van MAA aanvaardbaar is.

Realiteitsgehalte

Alles staat of valt uiteindelijk met het terugdringen van de overlast. De Alliantie Tegen Uitbreiding MAA – waar de Natuur en Milieufederatie Limburg deel van uitmaakt – heeft in een eerste reactie op het advies ‘Op zoek naar verbinding’ vraagtekens gezet bij het realiteitsgehalte van de voorstellen. Van Geels voorkeur voor een vrachtluchthaven met gebruik van de volledige startbaan van 2.750 meter zal leiden tot een toename van het aantal vluchten van 35 tot 50 procent ten opzichte van 2019. Grotere en zwaarder beladen toestellen veroorzaken meer lawaai, stank en uitstoot van fijnstof. Nieuwe vliegtuigen zijn wel stiller maar niet stil. Meer vluchten met iets stillere toestellen leidt uiteindelijk nog steeds tot veel overlast. Dat heeft alles te maken met de ligging van MAA. Geen enkel vliegveld in Nederland ligt zo dicht tegen bebouwing aan.  Bovendien zijn bestaande vliegtuigen pas na tientallen jaren afgeschreven en is grootschalig elektrisch vliegen nog verre toekomstmuziek. Het is wel pure winst als de eerste vliegtuigen niet vanaf 06.00 uur maar pas vanaf 07.00 uur mogen opstijgen, zoals van Geel voorstelt.

Het probleem van de overlast moet bij de bron worden aangepakt: minder vluchten, stillere en schonere toestellen. Van Geels voorstel voor ‘herstructurering’ (isoleren, opkopen en saneren van woningen) van woonkernen dichtbij MAA is niet bepaald een bronmaatregel en komt dan ook vreemd over. Isoleren van panden helpt ook niet als je ’s-zomers je ramen openzet of buiten zit.

Vervolg

Hoe nu verder? Met het adviesrapport geeft Pieter van Geel de provincie handvatten voor een nieuwe ontwikkelingsrichting voor MAA. Provinciale Staten (PS) discussiëren begin maart over het advies en over de toekomstige ontwikkeling van de luchthaven. De uitkomst zal bepalend zijn voor de aanvraag van de nieuwe vergunning voor MAA (Luchthavenbesluit).

Volgens de Alliantie is de vraag, die PS van Limburg moeten beantwoorden, heel eenvoudig. Wil de provincie in het dichtbevolkte Zuid-Limburg een luchtvrachthub faciliteren? Wetende dat de economische opbrengst voor de regio laag is, de overlast voor mens en milieu groot zal blijven en er in lengte van jaren structureel veel provinciaal geld op moet worden bijgelegd. Wij hopen dat het advies van Pieter van Geel zal bijdragen aan de voor Limburg en zijn inwoners beste keuze. En dat is volgens de Alliantie een kleine moderne luchthaven, zoals de eind vorig jaar in opdracht van de Alliantie uitgevoerde Maatschappelijke Kosten Baten Analyse uitwees.