Het regeerakkoord rept van gebiedsgerichte aanpak problemen natuur en landschap

17 december 2021

Het regeerakkoord rept van gebiedsgerichte aanpak problemen natuur en landschap; goed nieuws voor Limburg?

Een beschouwing door Andrea Bakker, onze adviseur Landbouw en Milieu

Functie volgt gebiedskarakteristiek

Een aantal weken geleden verscheen een artikel van Jan Willen Erisman en co-auteur Berno Strootman met de titel ‘Stikstofaanpak als hefboom voor het oplossen van grote problemen‘. Een artikel dat goed weergeeft waar de Natuur en Milieufederatie Limburg voor staat. In de kern:

“Om toe te werken naar een land waarin voedsel veilig, goed en betaalbaar is, waar landschappen en steden zo zijn ingericht dat ze bijdragen aan onze gezondheid en welbevinden, hebben we een overheid nodig met een langetermijnvisie. Deze langetermijnvisie vormt de basis voor een integrale, gebiedsgerichte aanpak in regio’s en is het fundament waarop met een goede regie en uitvoeringsorganisatie kan worden gebouwd. (…) Voor elk gebied in ons land zou moeten worden gedefinieerd wat de gewenste basiskwaliteit is en hoe die wordt bereikt en behouden. Dat betekent dat de bodem, hydrologie, landschappelijke kwaliteit en biodiversiteit op orde zijn, passend bij het karakter van het landschap van het gebied en binnen een goede leefomgevingskwaliteit. Functie volgt gebiedskarakteristiek.”

Het regeerakkoord: gebiedsgericht en maatschappelijke opgaven in samenhang aanpakken

Bij de aanpak van stikstof, waterkwaliteit en natuur hebben we te maken met Europese verplichtingen. Dat is niks nieuws. Het gekke is wel dat we ons daar als land telkens door laten verrassen. Steeds weer roept de rechter onze overheid tot de orde en wordt een deel van de samenleving platgelegd. Een ad-hoc-beleid dat ons als samenleving veel geld kost en met frustrerende gevolgen voor boeren, NGO’s, bouwers en woningzoekenden. Hier moeten we vanaf.

Het regeerakkoord lijkt grotendeels mee te gaan in het pleidooi van Erisman en Strootman. Zo lijkt er een langetermijnvisie te liggen:

“We willen onze unieke natuur beschermen, het verlies van biodiversiteit herstellen en perspectief bieden aan de agrarische sector. Om de natuur in Nederland in goede staat te brengen kiezen we voor een brede aanpak die zich richt op de verscheidenheid aan gebieden. Die aanpak richt zich niet alleen op stikstof, maar ook op de (Europese) normen en opgaven van de waterkwaliteit, bodem, klimaat en biodiversiteit. Een gedifferentieerde aanpak zal leiden tot grote aanpassingen in het landelijk gebied. Daarmee maken we gebiedsgericht inzichtelijk wat de perspectieven zijn voor verschillende vormen van landbouw.”

Voorwaarden voor succes in Limburg

Nu is het alleen nog hopen dat het niet bij loze woorden blijft. De NMF Limburg zal de komende tijd zitting nemen in deze zogenaamde gebiedstafels en zal blijven hameren op het halen van de verschillende maatschappelijke opgaven die er liggen.

Belangrijk is dat het Rijk helderheid verschaft over de te behalen doelstellingen en dat de betrokkenen van de gebiedstafels (waaronder provincies, gemeenten, waterschappen, landbouw- en natuur & milieuorganisaties) deze doelstellingen accepteren. Het is niet de bedoeling dat we in Limburg dan nog met z’n allen de normen en opgaven in twijfel gaan trekken en het proces verder vertragen.

Ook pleiten wij als NMF Limburg ervoor dat alle mogelijke maatregelen op tafel liggen, bespreekbaar zijn en gedegen onderzocht worden. De nadruk ligt nu erg vaak nog op technische maatregelen, terwijl bijvoorbeeld een krimp van de veestapel onbespreekbaar is vanwege de politieke gevoeligheid. Wij zouden graag ook pilots willen zien/ondersteunen die onderzoeken hoe agrariërs met een kleinere veestapel een duurzame boterham kunnen verdienen door positief bij te dragen aan het in stand houden van de Limburgse natuur en landschap. Om alternatieve maatregelen te beoordelen dient daarnaast een goed afwegingskader opgesteld te worden. Hierbij worden maatregelen die aan meerdere doelen/opgaven (biodiversiteit, klimaat, stikstof, dierenwelzijn, gezondheid) bijdragen verkozen boven (veelal technische) maatregelen die slechts één of enkele problemen tegelijk oplossen en zeer kostbaar zijn.

Het financiële aspect verdient ook een nieuwe blik/lens. Het blijft wonderlijk dat technische maatregelen die tonnen per stal kosten nu wél gefinancierd worden, terwijl die niet bijdragen aan hogere inkomsten voor de boer en daardoor een terugverdientijd hebben van vijftien tot vijfentwintig jaar. Terwijl aan de andere kant, maatregelen die juist gepaard gaan met minder inputs/minder dieren/minder milieu impact (kortom besparingen) als onrendabel en daarmee on-financierbaar blijven.