IJzeren Rijn niet meer te stoppen

26 april j.l. heeft de Eerste Kamer het Arbitrageverdrag IJzeren Rijn behandeld. Het verdrag moet een geschil tussen België en Nederland oplossen, een geschil over de kosten en de voorschriften inzake uitvoering.

Kort samengevat: wie moet de reactivering van de IJzeren Rijn betalen en gelden de milieu- en veiligheidswetten uit 1839 of gelden de laatste Europese richtlijnen op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid?

Deze vragen vinden wij zeer legitiem. Echter, in de inleiding van het Arbitrageverdrag geeft Nederland volgens ons ten onrechte het recht van reactivering van het historisch tracé aan België weg. Het weggeven van dit recht is volgens ons een tracébesluit, waardoor de Nederlandse burgers alleen nog maar inspraak hebben over de uitvoering, de hoogte van de geluidsschermen.

Kamerbreed was men het ermee eens dat het recht van doortocht door Nederland niet meer gold vanuit de oude verdragen. De beide aanwezige ministers, Bot en Peijs, deelden deze mening van de Kamer niet. Volgens het CDA en de VVD heeft Nederland in 1998 bij monde van toenmalig Minister President Kok het recht van doortocht en het recht van reactivering van het historisch tracé bevestigd aan België. Dit “weggegeven recht᾿ woog voor hen zwaarder dan de historische verdragen. Zij zijn van mening dat zij uit goed nabuurschap en als betrouwbare overheid alleen maar kunnen instemmen met het Arbitrageverdrag.

De brief van Kok ging dan ook in de gehele discussie een prominente rol spelen. Ook nadat de brief na schorsing in de tweede termijn boven tafel kwam en niet méér bleek te zijn dan een schriftelijk memo, waarin trouwens helemaal geen harde toezeggingen gedaan zijn.

Een citaat uit de brief van Kok:

“Wij zijn zeer doordrongen van het grote belang dat België hecht aan een spoedige realisatie van de IJzeren Rijn langs het historisch tracé. Ook los van de volkenrechtelijke aspecten zal Nederland, zoals reeds meermalen tot uitdrukking gebracht, in goed nabuurschap het overleg voeren. Vanzelfsprekend is het reactiveren van het historisch tracé –net zoals elk ander tracé- op het Nederlands grondgebied onderworpen aan de in Nederland geldende milieuwetgeving en de EU-regelgeving met betrekking tot beschermde natuurgebieden (Habitat-richtlijn).᾿

Door de fracties van Groen Links, SP en PvdA is met name de interpretatie van de brief aangehaald. CDA en VVD meenden nog steeds in de brief te lezen dat voormalig premier Kok alle rechten betreffende doortocht en reactivering van het historisch tracé heeft weggeven.

Groen Links en SP hebben vragen gesteld over de toekomstvastheid van de keuze en de veiligheid. De IJzeren Rijn wordt geen TEN (Trans Europees Netwerk. Als dat later wel mogelijk moet zijn, dan zal de daarvoor geëigende procedure, met de nodige aanpassingen moeten worden doorlopen. Er wordt dus nu een spoorlijn aangelegd die in 2020 vol is. Daarna zien we, volgens de minister, wel weer verder. Voor de extra groei van het wegtransport is ook geen plaats op de IJzeren Rijn.

Op vragen vanuit met name PvdA en VVD over het verloop van de procedure heeft Minister Peijs geantwoord dat zelfs het tracébesluit op het historisch tracé door een Nederlandse rechter nog kan worden teruggedraaid. Dit is een ander antwoord dan Minister Peijs gaf op gelijke vragen in de Tweede Kamer in november j.l. : “Of wij nu ja of nee zeggen tegen dit verdrag, het historisch tracé staat.᾿

Minister Peijs is er van overtuigd dat burgers en organisaties de weg naar de rechter weten te vinden. Zij gaf zelfs de suggestie mee om het besluit luchtkwaliteit in deze te gebruiken.

De minister en enkele fracties in de Eerste Kamer nemen willens en wetens een besluit dat waarschijnlijk zal sneuvelen op luchtkwaliteit. Dit is vreemd; het ene ministerie doet alle moeite om te voldoen aan het besluit luchtkwaliteit, terwijl het andere ministerie besluiten neemt die er niet aan voldoen.

Waar zijn onze landsvertegenwoordigers mee bezig? De IJzeren Rijn in deze bestempelen als Tweede Betuwelijn zou een te groot compliment zijn.