Overgangen van reguliere landbouw naar agro-ecologische praktijken laten zien dat het mogelijk is biodiversiteit te verbeteren, habitats te beschermen en tegelijkertijd de landbouwproductiviteit te verhogen. Voorbeelden wereldwijd tonen aan dat agro-ecologie effectief is in het vergroten van klimaatbestendigheid, het hergebruiken van hulpbronnen, het bevorderen van een circulaire economie en het ondersteunen van lokale gemeenschappen op basis van verbondenheid met de natuur en onderlinge samenwerking. Dit versterkt zowel lokale economieën als sociale samenhang. Door de biodiversiteit te vergroten, inheemse habitats te beschermen en externe inputs (zoals kunstmest en bestrijdingsmiddelen) te verminderen, is de gewasproductiviteit wereldwijd gemiddeld met 24% gestegen in verschillende landbouwsystemen (Garibaldi et al., 2016).*
IPBES-rapport biedt inspiratie
Hoopvolle maatschappelijke onderstroom: IPBES-rapport biedt inspiratie
Op 18 december 2024 lanceerde IPBES zijn Transformative Change Assessment rapport, een krachtige oproep tot actie tegen biodiversiteitsverlies, klimaatverandering en vervuiling. Dit baanbrekende rapport, samengesteld door meer dan 100 internationale experts, waaronder hoogleraar en lector Patrick Huntjens, die tevens bestuurslid is bij de Natuur en Milieufederatie Limburg (NMF Limburg), benadrukt de noodzaak van fundamentele systeemveranderingen om een duurzame toekomst te realiseren.
19 december 2024
Een eco-sociaal contract als leidraad
Centraal in het IPBES rapport staat de visie op een eco-sociaal contract, waarin rechtvaardigheid, inclusiviteit en respect voor de natuur de basis vormen. Volgens Huntjens, die grondlegger is van deze visie, is een dergelijke verschuiving in waarden en normen cruciaal: “Transformatieve verandering begint niet alleen bij systemen, maar ook bij de waarden en normen die deze systemen vormgeven.” Voor natuur- en milieuorganisaties betekent dit dat ze een belangrijke rol kunnen spelen in het versterken van deze maatschappelijke onderstroom, zelfs in een uitdagend politiek klimaat.
“Transformatieve verandering begint niet alleen bij systemen, maar ook bij de waarden en normen die deze systemen vormgeven.”
Patrick Huntjens
Nederlandse voorbeelden van hoopvolle verandering
Het rapport benadrukt hoe een sterke maatschappelijke beweging in Nederland verandering kan stimuleren, ondanks politieke stagnatie. Initiatieven zoals De Marker Wadden, het veenweideprogramma in de Krimpenerwaard en de Groene Stad-beweging in Utrecht en Rotterdam tonen de kracht van samenwerking tussen burgers, bedrijven en lokale overheden. Deze projecten verbeteren niet alleen de biodiversiteit, maar combineren ook natuurherstel met duurzame economische activiteiten en sociale cohesie.
Bovendien zijn programma’s zoals Ruimte voor de Rivier en Herenboeren inspirerende voorbeelden van hoe lokaal maatwerk kan bijdragen aan mondiale doelen. Ruimte voor de Rivier combineert waterveiligheid met natuurontwikkeling, terwijl Herenboeren laat zien hoe gemeenschappelijk beheerde boerderijen duurzame voedselproductie en gemeenschapsvorming versterken.
Transitie naar agro-ecologie
Kansen voor natuur- en milieuorganisaties
Het IPBES-rapport biedt een unieke kans voor natuur- en milieuorganisaties om een leidende rol te spelen in deze transitie. Hier zijn enkele mogelijkheden:
- Educatie en bewustwording: Organisaties kunnen het publiek informeren over de noodzaak van transformatieve verandering en hoe lokale projecten bijdragen aan een duurzame toekomst.
- Lokaal maatwerk: Door samen te werken met gemeenschappen en overheden kunnen organisaties innovatieve projecten opzetten die natuurherstel combineren met economische en sociale voordelen.
- Beleidsbeïnvloeding: Het rapport biedt sterke argumenten voor pleidooien richting beleidsmakers om langetermijnvisies te omarmen die duurzaamheid en inclusiviteit centraal stellen.
De urgentie van nu
De boodschap van het IPBES-rapport is helder: er is een snel sluitend venster om significante veranderingen te realiseren. Voor natuur- en milieuorganisaties is dit het moment om de maatschappelijke onderstroom te versterken en de transitie naar een duurzame samenleving te versnellen. Met inspirerende voorbeelden uit Nederland en de praktische handvatten uit het rapport kunnen zij de beweging naar een nieuw eco-sociaal contract versterken.
Samen werken aan een duurzame toekomst
De toekomst ligt in onze handen. Of het nu gaat om het opzetten van buurtmoestuinen, het ondersteunen van regeneratieve landbouw of het pleiten voor beleid dat natuur en mens centraal stelt, de mogelijkheden zijn eindeloos. Het is tijd voor actie. Samen kunnen we de noodzakelijke transformatieve verandering realiseren en een rechtvaardige, duurzame wereld opbouwen.
Verder Lezen
- De mediarelease van het rapport is te lezen op de website van IPBES
- Artikel uit Science: * Garibaldi, L.A., Carvalheiro, L.G., Vaissière, B.E., Gemmill-Herren, B., Hipólito, J., Freitas, B.M., Ngo, H.T., Azzu, N., Sáez, A., Åström, J. and An, J., 2016. Mutually beneficial pollinator diversity and crop yield outcomes in small and large farms. Science, 351(6271), pp.388-391.