Natuurorganisaties manen de provincie Limburg snel werk te maken van stikstofreductie

30 november 2021

Natuurorganisaties manen de provincie Limburg snel werk te maken van stikstofreductie

In een recente brief aan de Statencommissie Ruimte, Landbouw en Natuur benadrukken diverse natuurorganisaties, waaronder de NMF Limburg, dat een snelle en forse verlaging van de stikstofuitstoot nodig is voor succesvol natuurherstel in onze provincie.

Het stikstofprobleem

Door een teveel aan stikstof worden plantensoorten verdrongen door snelgroeiende soorten, verandert het bodemleven en verdwijnen diersoorten die afhankelijk zijn van de verdrongen planten. Deze negatieve effecten doen zich niet alleen in de Natura 2000-gebieden voor maar overal, in elke tuin, elk park, elke wegberm, elk bos en elk natuurgebied. De in de lucht aanwezige stikstof wordt voornamelijk uitgestoten door verkeer, zeevaart en industrie, als bijproduct van verbrandingsprocessen (stikstofoxiden, NOx) en door vervluchtiging uit dierlijke en kunstmest in de landbouw (ammoniak, NH3). Naast verdroging is het overschot aan stikstof één van de grootste oorzaken van de achteruitgang van de Limburgse natuur.

Herstelmaatregelen geen langetermijnoplossing

De afgelopen tien jaar zijn er in Limburg verschillende herstelmaatregelen voor de natuur uitgevoerd, zoals het verwijderen van overwoekerende struwelen op kalkgraslanden, herstel van middenbos, uitbreiding van natuur bij Sarsven en de Banen, omvorming van naaldbos tot loofbos, vernatting van de Groote Peel en Mariapeel door aanleg van dammen en dijkjes. Allemaal maatregelen die succesvol zijn op de plek waar ze zijn uitgevoerd. Maar het zijn kleine ingrepen, vaak van tijdelijke aard, ingebed in een omgeving die steeds verder verdroogt, die een veel te hoge stikstofdepositie kent en een steeds verder afnemende biodiversiteit. Daarmee zijn al die maatregelen eigenlijk maar druppels op een gloeiende plaat. Bovendien kunnen herstelmaatregelen niet oneindig doorgaan, want hoewel de opgehoopte stikstof wordt verwijderd, zorgt intensief beheer (zoals plaggen) ervoor dat functioneel herstel van bijvoorbeeld heide niet kan plaatsvinden.

Landelijke transitie nodig

Uit onderzoek ‘Normeren en beprijzen van stikstofemissies’, ABDTOPConsult, maart 2021 & ‘Inzichten stikstofdepositie op natuur’, Wageningen University & Research, oktober 2019 blijkt dat het stikstofprobleem maar in zeer beperkte mate kan worden opgelost door technische innovatie, zoals emissie-arme stalsystemen. Ook het opkopen van zogenaamde ‘piekbelasters’, intensieve veehouderijen rondom stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, leidt tot maximaal 15% reductie van de stikstofdepositie. Het is daarom essentieel dat er ingezet wordt op een landelijke transitie naar natuurinclusieve kringlooplandbouw. Hierdoor kunnen rond natuurgebieden overgangszones ontstaan met aangepast grondgebruik en een verwevenheid van functies als natuur, landschap, water, extensieve landbouw, recreatie, transitie duurzame energie. Daarnaast is voor structureel en duurzaam herstel nodig dat natuurgebieden worden uitgebreid en onderling worden verbonden (corridors) en dat de waterhuishouding wordt hersteld.

Nu aan de slag

Het duurzaam herstellen van de balans tussen natuur en economische ontwikkeling is een uitdagende maatschappelijke opgave en zal een grote inspanning vragen van alle betrokken partijen (overheden, private partijen en burgers). Maar er is wel haast bij geboden, want sinds het ongeldig verklaren van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in 2019 door de Raad van State zijn overheden bezig met nieuwe gebiedsplannen die naar verwachting in 2023 worden opgeleverd. De provincie is primair verantwoordelijk voor natuur en landschapsbeleid en de uitvoer van landelijke reductiedoelstellingen. In onze brief verzoeken wij Provinciale Staten om via aankoop, omvorming of ruilen van gronden het Natuurnetwerk versneld af te ronden, (hydrologische) bufferzones te realiseren rond Natura 2000-gebieden en agrariërs te helpen over te schakelen naar vormen van natuurinclusieve landbouw. Een stevige koppeling van de maatregelen aan andere actuele beleidsopgaven zoals de energietransitie, wateropgaven, duurzaam bouwen en leefbaar platteland zou daarbij vanzelfsprekend moeten zijn.

De brief aan de Statencommissie wordt onderschreven door de Natuur en Milieufederatie Limburg, Limburgs Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Werkgroep Behoud De Peel, Bosgroep Zuid Nederland en Limburgs Particulier Grondbezit.

Lees onze brief

Lees ook Aandachtspunten bij Limburgse Aanpak Stikstofreductie en Natuurverbetering