PBL rapport: Grote opgaven in een beperkte ruimte

25 april 2021

Terwijl de kabinetsformatie vooral lijkt te draaien om de bestuurscultuur staan we voor grote maatschappelijke opgaven. Er moet een groot aantal nieuwe woningen worden gebouwd, de landbouw moet milieu- en natuurvriendelijker, de biodiversiteit moet hersteld worden en om de opwarming van de aarde te beperken moeten er locaties worden gevonden voor windmolens en zonneparken. Al deze opgaven vragen ruimte. Het nieuwe Kabinet moet bij het inrichten van Nederland en het verdelen van de schaarse ruimte keuzes maken die toekomstbestendig zijn. Dat schrijft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in haar rapport ‘Grote opgaven in een beperkte ruimte’.

Verbeteren omgevingskwaliteit

De opgave is om niet alleen een plek te vinden voor al deze opgaven in ons dichtbevolkte land, maar tegelijkertijd de omgevingskwaliteit te verbeteren. Tot dusverre heeft het primaat vooral op het economisch gebruik van de grond gelegen. Nodig is een nieuwe balans tussen de gebruikswaarde (economische benutting), belevingswaarde (perspectief van de burger) en toekomstwaarde (ecologische duurzaamheid) van de ruimte in ons land. De grote opgaven voor verstedelijking, klimaat, natuur, waterbeheer en landbouw delen de bodem en het water als gezamenlijke onderlegger. De randvoorwaarden die het water- en bodemsysteem aan ruimtelijke ingrepen stelt moeten daarom veel meer dan voorheen centraal staan in het omgevingsbeleid, aldus het PBL.

Meer regie van het Rijk

In de Nationale Omgevingsvisie worden de opgaven benoemd, maar er worden nog veel inhoudelijke keuzes opengelaten. Een eerlijkere verdeling van de ruimte vraagt soms om lastige keuzes. In politiek en maatschappij klinkt een steeds luidere roep om meer regie van de Rijksoverheid. Volgens de onderzoekers is het van belang dat het Rijk naast de sturing op proces meer inhoudelijke verantwoordelijkheid neemt. Dat kan op twee manieren: (1) door als Rijksoverheid sterker te sturen op urgente sectorale thema’s (bijv. woningbouw of stikstof) en decentrale overheden in staat te stellen om ruimtelijke afwegingen te maken op regionale schaal, of (2) in de vorm van een nationaal integraal omgevingsbeleid, waarin het Rijk ook zelf belangrijke ruimtelijke afwegingen maakt.

Meer informatie

Het rapport ‘Grote opgaven in een beperkte ruimte’ kan worden gedownload via de website van het PBL.