Water & bodem

Gevecht tegen het water

Limburg grenst niet aan zee, ligt niet in een delta zoals het westen van Nederland, maar ook hier is het gevecht tegen het water gevoerd. Uitgestrekte moerasgebieden, die tot ver in Noord-Brabant doorlopen, zijn in het begin van de vorige eeuw succesvol drooggelegd en ontgonnen. Later zijn vele natuurlijke beken rechtgetrokken om het overtollige water vanuit de diep ontwaterde landbouwgronden snel te kunnen afvoeren. En dan de Maas, levensader van Limburg, die van zuid tot noord door onze provincie loopt. Door kanalisering en aanleg van stuwen is uit alle macht geprobeerd deze regenrivier met zijn grillige afvoerverloop te temmen. Dat leek succesvol, maar op de extreme afvoergolven in de jaren negentig waren we toch niet voorbereid. In reactie op de overstromingen zijn nog meer en hogere dijken aangelegd. Langs de Maas worden hoogwatergeulen en meestromende nevengeulen gegraven. De ongewenste neveneffecten van deze maatregelen worden steeds duidelijker zichtbaar: een grote verschraling van de natuur en verarming van het landschap. Maar er is ook goed nieuws, want steeds meer beken worden weer in de oorspronkelijke staat gebracht (hermeandering) en in stedelijke gebieden worden beken weer zichtbaar gemaakt (ontkluizing).

Natuurlijk waterbeheer

De Natuur en Milieufederatie Limburg is een groot voorstander van natuurlijk waterbeheer, waarbij zo weinig mogelijk wordt ingegrepen in de natuurlijke kringloop van het water. Dit betekent dat het water dat in de wintermaanden valt, wanneer er weinig verdamping is, in de bodem en in sloten wordt opgespaard. In de zomermaanden loopt de spons weer geleidelijk leeg, maar door de grote voorraad kunnen droge perioden zowel voor de natuur als de landbouw worden overbrugd en is er minder snel sprake van droogtestress. Ook in stedelijk gebied wordt zoveel mogelijk water vastgehouden. Overtollig regenwater dat schoon is en van daken en verharde oppervlakten afstroomt, moet niet in het rioolstelsel terecht komen, maar naar parken en bufferings- en infiltratievoorzieningen (wadi’s) worden geleid. Het is belangrijk dat burgers worden voorgelicht over het gebruik van regentonnen en het infiltreren van regenwater in eigen tuin. Bij nieuwbouw moet worden nagedacht over het gebruik van regenwater voor het doorspoelen van toiletten.

Eerlijk waterverdeling

Ondertussen hebben we te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Daardoor krijgen we in de toekomst steeds vaker te maken met een tekort aan water. De verdeling van het water wordt een belangrijk vraagstuk, waarbij grote belangen een rol spelen. Denk aan de drinkwatervoorziening, de toenemende watervraag vanuit de landbouw, terwijl de verdroging van de natte natuurgebieden al jarenlang een nijpend probleem is.

De Natuur en Milieufederatie Limburg pleit voor een eerlijke waterverdeling, waarbij ook rekening wordt gehouden met natuur en landschap. Bij een eerlijke waterverdeling wordt onttrekking van grondwater voor beregening of subirrigatie in de landbouw niet toegestaan in brede zones rond de natte natuurgebieden. Bestaande vergunningen daarvoor in die gebieden moeten worden ingetrokken. Bij het onttrekken van water aan aanvoerkanalen en overige watergangen mogen de peilen hierin niet zodanig dalen dat water uit aanliggende natuurgebieden weglekt.

Eerlijke waterverdeling is een thema dat wij blijven inbrengen in beleidsplannen en overlegtafels, zoals project LIWA, Het Deltaplan Hoge Zandgronden, Dialooggroep (Deltaprogramma) Maasvallei, Peilbesluiten en de Keur van het Waterschap.

Klimaatbuffers

Door de droge zomers, die onmiskenbaar samenhangen met de klimaatverandering, leren we dat tegenover het snelle afvoeren van water juist het vasthouden en bergen van water een steeds belangrijker thema wordt. Klimaatverandering noopt ons tot het bedenken van strategieën in het waterbeheer die gericht zijn op aanpassing aan die verandering, zogenaamde klimaatadaptatie. Klimaatbuffers kunnen daarin een belangrijke rol spelen.

Bekijk ook de website www.klimaatbuffers.nl